Kastamonu Mutfağı

Kastamonu, M.Ö. 7000’li yıllardan bu yana kesintisiz bir kültür merkezi olmuştur. Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde önemli bir rol oynayan bu şehir, güçlü konumunun etkilerini yaşam tarzına da yansıtmıştır. Zengin bir kültürel geçmişe sahip olan Kastamonu, gençlerin büyük kentlere göç etmesiyle zamanla bir durgunluk yaşamış olsa da, halk bu köklü kültürü korumak ve yaşatmak için büyük çaba göstermiştir. Bu korunmuş kültürel zenginlik, özellikle mutfak kültürüne de yansımıştır.

Mutfak Araç Gereçleri: Kastamonu mutfağında kullanılan araçlar, doğanın sunduğu orman ürünleri ve madenlerle yapılmış ahşap ve bakır malzemelerden oluşur. Yemek yaparken “tıkır”, “yayık”, “sepet”, pişirme sırasında ise “yaslağaç”, “oklağeç”, “bisleğeç” gibi özgün araçlar kullanılır. Ayrıca “künde” (et tahtası), “dodul” (sarımsak döveci) gibi malzemeler de mutfakta sıkça yer alır. Bakır tencere ve sini gibi eşyalar da bu kültürün bir parçasıdır.

Malzemeler: Kastamonu mutfağında kullanılan malzemeler tamamen doğal zenginliklere dayanır. Bölgede yetişen sebze, meyve, otlar ve baharatlar; kırsal kesimlerde beslenen hayvanların etleri ve süt ürünleri mutfağın temelini oluşturur. Özellikle Devrekani’de yetiştirilen “ibi” (hindi) bu zenginliğin en iyi örneklerinden biridir.

Ayrıca ilaçsız ve hormonsuz olarak yetişen meyve ve sebzeler, bu ürünlerden yapılan erişte, tarhana, pekmez ve reçeller Kastamonu mutfağına özgü lezzetler arasındadır. 1950’li yıllardan itibaren yapılan araştırmalarda 812 çeşit yemek tespit edilmiştir. Bu yemekler ekmekler, çorbalar, et yemekleri, hamur işleri, sebze yemekleri, tatlılar ve içecekler olarak sınıflandırılabilir.

Hamur işi denildiğinde Kastamonu’da akla gelen ilk yemek, etli ekmektir. Onu mantı, somun, serme ve mısır ekmeği gibi çeşitli ekmek türleri izler. Ayrıca, Kastamonu hanımları bayat ekmek veya sermeden yapılan tirit adlı bir yemeği de sıkça hazırlar. Çörek çeşitleri arasında iç yağlı çörek, mısır çöreği, kete ve tarhanalı çörek öne çıkar. Haluçga ise erişte hamurunun çökelekle yoğrulup ceviz eklenmesiyle yapılan ve Kastamonu’nun meşhur lezzetlerinden biridir.

Çorbalar arasında, kıymalı tarhana çorbası ve Ecevit çorbası Kastamonu mutfağının en sevilen çeşitlerindendir. Küre bölgesine özgü olan Ecevit çorbası, koyu kıvamlı, bol tereyağlı ve naneli bir çorbadır ve özellikle soğuk kış günlerinde büyük bir enerji kaynağıdır.

Et yemekleri arasında ise biryan (kuyu kebabı) başı çeker. Özellikle Taşköprü ilçesinde yaygın olan bu kebap, taze kuzu etiyle hazırlanıp toprağa gömülü fırınlarda pişirilir. Tirit, banduma, kimyonlu döner ve çemensiz pastırma gibi et yemekleri de oldukça popülerdir. Caba adı verilen toprak güveçlerde pişirilen sebzeli et güveci de unutulmaz bir lezzet sunar.

Sebze yemekleri arasında dolmalar, sarmalar ve eğşili pilav öne çıkar. Özellikle ispit (pancar) sarması, Kastamonu’nun özel sebze yemeklerinden biridir. Ayrıca, Kastamonu, Türkiye’nin en önemli mantar üretim merkezlerinden biridir. Bölgede 20’ye yakın yenilebilir mantar türü bulunur. Kanlıca mantarı, ızgarası, sotesi, çorbası ve turşusuyla oldukça ünlüdür.

Kastamonu’nun ünlü gastronomik ürünleri arasında siyez bulguru, üryani eriği, Tosya pirinci ve Taşköprü sarımsağı yer alır. Osmanlı sarayına aşçılar yetiştiren Kastamonu, şekercilikte de ünlüdür. Hacı Bekir lokumları, Araç ilçesinden çıkmıştır. Bölgenin bir diğer ünlü tatlısı ise tereyağı, şeker ve undan yapılan çekme helvadır. Kaşık helva, ev baklavası ve cırık da Kastamonu’nun sevilen tatlıları arasındadır.

Kastamonu mutfağı, doğal malzemeleri ve zengin çeşitliliğiyle her damak zevkine hitap eder. Kastamonu’ya geldiğinizde mutlaka tatmanız gereken lezzetler arasında etli ekmek, çekme helva, mantı, tirit, banduma, biryan kebabı ve Ecevit çorbası bulunur.